Συνηθίζουμε να λέμε ότι όταν έχουμε μια αξίωση αποζημίωσης κατά μιας οιασδήποτε εταιρείας παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (ΑΕΠΕΥ, τράπεζας, ΑΕΔΑΚ κτλ), ο χρόνος που θα προσδιοριστεί το ύψος της ζημίας μας είναι αυτός της συζήτησης της αγωγής ενώπιον του δικαστηρίου. Επομένως, αν προέκυψε κάποια ζημία από επενδυτική ενέργεια εξ αιτίας ελλιπούς ενημέρωση της τράπεζας λ.χ., το ύψος της ζημιάς θα συνίσταται σε αυτό όπως υπολογίζεται την ημέρα της συζήτησης της αγωγής. Γι' αυτό και σε παλαιότερη ανάρτησή μας για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, είχαμε γράψει ότι το αν υπάρχει ζημία ή όχι θα εξαρτηθεί από την συναλλαγματική ισοτιμία την ημέρα συζήτησης της αγωγής.
Ωστόσο, στην βασική αυτή αρχή του δικαίου της αποζημίωσης του Αστικού μας Κώδικα, έρχεται ο Άρειος Πάγος να μας θυμίσει μια εξαίρεση. Στην υπ' αριθμ. 802/2013 απόφασή του ο ΑΠ αναφέρει ότι η βασική αυτή αρχή του προσδιορισμού του ύψους της ζημίας κατά την ημέρα της συζήτησης της αγωγής (η οποία μπορεί να απέχει χρόνια από την άσκηση της αγωγής) δεν εφαρμόζεται παντού και πάντα. Στην εν λόγω απόφαση, ο ΑΠ έκρινε ότι η ζημία ενός επενδυτή σε αγωγή κατά μιας Εταιρείας Λήψης και Διαβίβασης Εντολών στηριζόμενη στην εκποίηση μετοχών από την ΕΛΔΕ άνευ εντολής του επενδυτή, θα προσδιοριστεί όχι με βάση τον χρόνο συζήτησης της αγωγής αλλά τον χρόνο διαμαρτυρίας (όχλησης) του επενδυτή. Αυτό εν προκειμένω είχε μεγάλη πρακτική σημασία, καθότι η αγωγή συζητήθηκε αρκετά χρόνια μετά την εκποίηση των μετοχών, και η αξία τους είχε μειωθεί στο χρηματιστηριακό πίνακα. Επομένως, αν γινόταν δεκτή η αντίθετη απόψη, η ΕΛΔΕ θα είχε ωφεληθεί καθότι θα ήταν υποχρεωμένη να αποζημίωσει όχι την αξία των μετοχών την ημέρα της διαμαρτυρίας του επενδυτή, αλλά την μειωμένη χρηματιστηριακή τους αξία τους την ημέρα συζήτησης της αγωγής, δηλ. αρκετά χρόνια μετά.
Σύμφωνα με τον ΑΠ "δεν αποκλείεται όμως να αναχθεί ο προσδιορισμός του ύψους της ζημίας σε προγενέστερο χρόνο και μάλιστα στο χρόνο κατά τον οποίο οχλήθηκε ο ζημιώσας για την αποκατάσταση αυτής [...] Εξάλλου λήψη υπόψη ανελαστικά του χρόνου της συζήτησης της αγωγής, ως αποκλειστικού χρονικού σημείου για τον προσδιορισμό του ύψους της οφειλόμενης αποζημίωσης είναι ενδεχόμενο, εάν κατα το χρόνο εκείνο έχει μειωθεί η αξία της παροχής, να αποβεί σε όφελος του ζημιώσαντος, ο οποίος καθυστερεί την εκπλήρωση της παροχής του. Το δίκαιο όμως της αποζημίωσης δεν αποδέχεται καθυστερήσεις και δεν επιβραβεύει τους οφειλέτες που ευνοούνται από της δική τους καθυστέρηση και οι οποίοι μάλιστα μπορεί να ακολουθούν σκοπίμως παρελκυστική τακτική". Η απόφαση αυτή έχει μεγάλη πρακτική σημασία, καθότι δίνει εν προκειμένω ένα πλεονέκτημα στον ζημιωθέντα: ακόμα και η ζημία του να έχει μειωθεί κατά την ημέρα συζήτησης της αγωγής, τούτο δεν θα ληφθεί υπόψη υπό συγκεκριμένες περιστάσεις από το δικαστήριο, παρά μόνο θα εξεταστεί το ύψος της ζημίας κατά την ημέρα που ο επενδυτής επισήμανε την αξίωσή του αυτή στην οφειλέτιδα εταιρεία και ζήτησε την αποζημίωση (ημέρα "όχλησης"). Στο πεδίο λ.χ. των δανείων σε ελβετικό φράγκο, τούτο σημαίνει ότι τυχόν επάνοδος της συναλλαγματικής ισοτιμίας ενδέχεται υπό περιστάσεις να μην έχει σημασία για τον προσδιορισμό της ζημίας, εφόσον τελικώς το δικαστήριο εξετάσει το ύψος της ζημίας κατά τον χρόνο άσκησης και επίδοσης της αγωγής και όχι κατά τον χρόνο συζήτησης αυτής. Επομένως, ο δανειολήπτης θα αποζημιωθεί ακόμα και εάν τελικώς κατά την ημέρα της συζήτησης δεν υπάρχει ζημία ή αυτή έχει μειωθεί αισθητά.
Τούτη η άποψη στηρίζεται στην σκέψη ότι δεν πρέπει να επιβραβεύουμε τον ασυνεπή οφειλέτη, ο οποίος και καθυστερεί την εκπλήρωση της υποχρέωσής του. Όπως έχει γραφεί σε γνωστό πανεπιστημιακό εγχειρίδιο "το ότι το δίκαιο της αποζημίωσης δεν έχει κυρωτικό-ποινικό χαρακτήρα, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να απαλλάξουμε εκείνον που καθυστερεί την εκπλήρωση από την υποχρέωσή του προς αποζημίωση και να τον υποβάλουμε σε ευνοικότερη μεταχείριση από ό,τι τον συνεπή οφειλέτη" (Σταθόπουλος, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, 2004, σ. 529). Με άλλα λόγια, επειδή ο οφειλέτης της αποζημίωσης καθυστερεί την αποκατάσταση της ζημίας, δεν σημαίνει ότι αυτό θα πρέπει να αποβεί τελικώς προς όφελός του, σε περίπτωση που το ύψος της ζημίας μειωθεί με την πάροδο των ετών και μέχρι την συζήτηση της αγωγής ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου.
Σύμφωνα με τον ΑΠ "δεν αποκλείεται όμως να αναχθεί ο προσδιορισμός του ύψους της ζημίας σε προγενέστερο χρόνο και μάλιστα στο χρόνο κατά τον οποίο οχλήθηκε ο ζημιώσας για την αποκατάσταση αυτής [...] Εξάλλου λήψη υπόψη ανελαστικά του χρόνου της συζήτησης της αγωγής, ως αποκλειστικού χρονικού σημείου για τον προσδιορισμό του ύψους της οφειλόμενης αποζημίωσης είναι ενδεχόμενο, εάν κατα το χρόνο εκείνο έχει μειωθεί η αξία της παροχής, να αποβεί σε όφελος του ζημιώσαντος, ο οποίος καθυστερεί την εκπλήρωση της παροχής του. Το δίκαιο όμως της αποζημίωσης δεν αποδέχεται καθυστερήσεις και δεν επιβραβεύει τους οφειλέτες που ευνοούνται από της δική τους καθυστέρηση και οι οποίοι μάλιστα μπορεί να ακολουθούν σκοπίμως παρελκυστική τακτική". Η απόφαση αυτή έχει μεγάλη πρακτική σημασία, καθότι δίνει εν προκειμένω ένα πλεονέκτημα στον ζημιωθέντα: ακόμα και η ζημία του να έχει μειωθεί κατά την ημέρα συζήτησης της αγωγής, τούτο δεν θα ληφθεί υπόψη υπό συγκεκριμένες περιστάσεις από το δικαστήριο, παρά μόνο θα εξεταστεί το ύψος της ζημίας κατά την ημέρα που ο επενδυτής επισήμανε την αξίωσή του αυτή στην οφειλέτιδα εταιρεία και ζήτησε την αποζημίωση (ημέρα "όχλησης"). Στο πεδίο λ.χ. των δανείων σε ελβετικό φράγκο, τούτο σημαίνει ότι τυχόν επάνοδος της συναλλαγματικής ισοτιμίας ενδέχεται υπό περιστάσεις να μην έχει σημασία για τον προσδιορισμό της ζημίας, εφόσον τελικώς το δικαστήριο εξετάσει το ύψος της ζημίας κατά τον χρόνο άσκησης και επίδοσης της αγωγής και όχι κατά τον χρόνο συζήτησης αυτής. Επομένως, ο δανειολήπτης θα αποζημιωθεί ακόμα και εάν τελικώς κατά την ημέρα της συζήτησης δεν υπάρχει ζημία ή αυτή έχει μειωθεί αισθητά.
Τούτη η άποψη στηρίζεται στην σκέψη ότι δεν πρέπει να επιβραβεύουμε τον ασυνεπή οφειλέτη, ο οποίος και καθυστερεί την εκπλήρωση της υποχρέωσής του. Όπως έχει γραφεί σε γνωστό πανεπιστημιακό εγχειρίδιο "το ότι το δίκαιο της αποζημίωσης δεν έχει κυρωτικό-ποινικό χαρακτήρα, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να απαλλάξουμε εκείνον που καθυστερεί την εκπλήρωση από την υποχρέωσή του προς αποζημίωση και να τον υποβάλουμε σε ευνοικότερη μεταχείριση από ό,τι τον συνεπή οφειλέτη" (Σταθόπουλος, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, 2004, σ. 529). Με άλλα λόγια, επειδή ο οφειλέτης της αποζημίωσης καθυστερεί την αποκατάσταση της ζημίας, δεν σημαίνει ότι αυτό θα πρέπει να αποβεί τελικώς προς όφελός του, σε περίπτωση που το ύψος της ζημίας μειωθεί με την πάροδο των ετών και μέχρι την συζήτηση της αγωγής ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτή η εναλλακτική μέθοδος υπολογισμού της ζημίας αποτελεί την εξαίρεση του κανόνα και μπορεί να τύχει εφαρμογής σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως όταν λ.χ. αποδεικνύεται δόλια συμπεριφορά του αδικοπραγήσαντος.
(για περισσότερες πληροφορίες: www.psarakislegal.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.